Wij zijn open voor business. Dat kunt u vrij letterlijk nemen. De Vlaamse overheid beweert graag een strikt wapenexportbeleid te voeren. De realiteit is anders. In maar liefst 70 procent van de Vlaamse wapenexport wordt het eindgebruik niet eens gecontroleerd. De mazen zijn dus groter dan het net. Vlaamse wapentechnologie komt zonder enige controle in conflictgebieden terecht.
Minister-president Jambon heeft duidelijk schroom om de waarheid over de Vlaamse wapenindustrie te vertellen. Daarom geven wij hem een duwtje in de rug.
Spoiler alert: onderstaande video is fake, maar de feiten zijn dat niet. Lees onder de video hoe Vlaamse wapentechnologie internationale conflicten mee in stand houdt.
In 2015 gaf voormalig minister-president Geert Bourgeois in het Vlaams Parlement toe dat Vlaamse wapentechnologie slachtoffers maakt: “Het inbouwen van radarcommunicatieapparatuur voor militaire toepassingen in militaire vliegtuigen, voertuigen of schepen impliceert altijd dat het eindgebruik in conflictgebieden reëel is en dat daardoor ook slachtoffers gemaakt kunnen worden door het gebruik ervan.”
De Vlaamse defensie-industrie produceert voornamelijk hoogtechnologische onderdelen voor grotere wapensystemen: beeldschermen, radarsystemen, vizieren, vuurgeleidingssystemen,… Op het eerste zicht lijken die producten soms neutraal of onschuldig. Maar zonder radar of beeldscherm kan een gevechtsvliegtuig geen bommen werpen. De brochures van de Vlaamse defensiebedrijven ogen dan wel clean, hun producten maken net zo goed dodelijke slachtoffers.
Na bijna zes jaar oorlog is de situatie in Jemen dramatisch. Volgens de Verenigde Naties is het de grootste humanitaire crisis ter wereld met zo een 80 procent van de bevolking die behoefte heeft aan hulp. Het land is letterlijk twintig jaar terug in de tijd gebombardeerd. Scholen, ziekenhuizen en markten zijn genadeloos platgegooid. De oorlog koste al aan 233.000 mensen het leven, waarvan 131.000 mensen door indirecte oorzaken zoals een gebrek aan voedsel, gezondheidszorg of infrastructuur.
De Saudische bommencampagne speelt daarbij een buitengewoon kwalijke rol. Volgens het Yemen Data Project werden sinds het begin van de oorlog door de Saudische coalitie 22.611 bommen op Jemen gedropt. Dat gebeurt vaak met de Eurofighter Typhoon gevechtsvliegtuigen van Europese makelij. Ook het Vlaamse bedrijf Advionics is actief betrokken bij de levering van militaire elektronica voor de Saudische gevechtsvliegtuigen.
Die leveringen vonden in eerste instantie plaats via twee Duitse vestiging van Airbus in Ulm en Munchen. Daar werden de onderdelen geïntegreerd, om daarna verscheept te worden naar Saudi-Arabië.
Het West-Vlaamse wapenbedrijf ScioTeq (ex-Barco, ex-Esterline) produceert voornamelijk beeldschermen en vluchtsimulatoren voor militair gebruik. Het bedrijf is in de afgelopen decennia betrokken geweest in tal van grote Europese en Amerikaanse wapenprojecten, van helikopters, gepantserde voertuigen tot gevechtsvliegtuigen.
De technologie van ScioTeq wordt volop ingezet in de oorlog in Jemen. Zo leverde ScioTeq de schermen voor PC-21 vliegtuigen van het Zwitsers bedrijf Pilatus. Die vliegtuigen worden gebruikt voor de training van Saudische en Emirati gevechtspiloten. In 2019 besliste het Zwitsers ministerie van defensie dat Pilatus alle technische ondersteuning aan Saudi Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten moest stopzetten vanwege de ravage in Jemen.
ScioTeq leverde in 2011 beeldschermen ter waarde van 700 000 euro aan beeldschermen aan Spanje voor de Airbus A330 MRTT militaire tankervliegtuigen. Niet Spanje, maar Saudi-Arabië is echter de eindgebruiker van die vliegtuigen. De Saudische luchtmacht gebruikt wordt die A330 MRTT’s om haar gevechtsvliegtuigen boven Jemen langer in de lucht te houden. #EUArms kon in 2019 de exacte locatie en tijdstip bepalen van de inzet van de A330 MRTT boven het noorden van Jemen bij het bevoorraden van een Eurofighter Typhoon.
Ook de beeldschermen voor het Combat Management System van de corvette-schepen van de Verenigde Arabische Emiraten komen van het West-Vlaamse wapenbedrijf. Die schepen spelen een belangrijke rol in de maritieme blokkade van Jemen. Met rampzalige gevolgen. De maritieme blokkade is verantwoordelijkheid voor het tegenhouden van voedselhulp, medicijnen en andere hulpmiddelen en draagt zo in grote mate bij tot de humanitaire catastrofe in Jemen.
Ten slotte komen ook de beeldschermen voor de controlesystemen van de Predator drones van ScioTeq. De onbewapende versie van die drone werden in 2017 door de Verenigde Staten geleverd aan de Verenigde Arabische Emiraten en worden sindsdien gebruikt voor verkennings- en surveillance opdrachten boven Jemen.
Sabca is een Brussels bedrijf, maar heeft productiesites in zowel Vlaanderen als Wallonië. Het bedrijf doet het onderhoud en de modernisering van gevechtsvliegtuigen, maar levert ook onderdelen voor verscheidene wapenprojecten.
Samen met Asco Industries, Safran Aero Boosters en Sonaca is Sabca betrokken bij het leveren van onderdelen voor het landingsgesteld, de vleugels en de motoronderdelen van de A400M. Vredesactie kon in november onthullen dat die militaire transportvliegtuigen worden ingezet door de Turkse luchtmacht bij het leveren van troepen en militair materiaal aan Libië en Azerbeidzjan ondanks internationale wapenembargo’s.
Eerder had Jambon aangekondigd geen wapens te leveren aan Turkije wegens de Turkse interventie in Syrië. Uit een parlementaire vraag bleek recent dat de leveringen aan het A400M-programma gewoon doorgaan, ook voor de Turkse luchtmacht. Die leveringen maken ongeveer 10 procent uit van de Vlaamse wapenhandel.
Jambon beweerde naar aanleiding van dat nieuws dat de Vlaamse overheid zelfs niet meer de mogelijkheid heeft om die export aan banden te leggen omdat de Vlaamse onderdelen in eerste instantie naar andere Europese landen worden uitgevoerd. Dit toont nog maar eens hoe weinig controle de Vlaamse overheid wil uitoefenen op het eindgebruik van de Vlaamse wapens.
Door de eindbestemming van Vlaamse wapens in het ongewisse te laten, kiest de Vlaamse regering ervoor om een groot deel van deze wapens terecht te laten komen in conflictgebieden. De regering weet dat, maar vertikt het om daar iets aan te doen. Jambon trekt daarbij graag een Europese paraplu open. Vlaamse wapentechnologie die via een andere lidstaat terecht komt in conflictgebied gaan we toch niet controleren, zo luidt de redenering. In het Vlaams Parlement zei Jambon daarover dat we moeten “vertrouwen dat de uitvoerende lidstaat op een correcte manier de uitvoercriteria toepast”.
De oorlog in Jemen en de wapenexport naar Saudi-Arabië maakt echter duidelijk dat dat vertrouwen misplaatst is. Lidstaten zoals Duitsland of Nederland voeren een fundamenteel ander beleid dan Frankrijk of Wallonië. In afwezigheid van een Europees beleid is het niet te verantwoorden dat Vlaanderen in 70 procent van de gevallen de controle op het eindgebruik delegeert aan andere lidstaten.
Het is tijd dat Jambon openheid biedt over de Vlaamse wapenbusiness. De Vlaamse overheid moet systematisch het eindgebruik van de Vlaamse wapenexport nagaan.
Op dit moment gebeurt dit al voor alle wapenexport die via Israël verloopt. Het is onduidelijk waarom dat niet voor andere exportbestemmingen kan.
We roepen de Vlaamse overheid op om:
De campagne IkStopWapenhandel.eu brengt wapenhandel in kaart en voert actie daar waar we wapenhandel kunnen stoppen. Wil jij actie nemen om de wapenhandel mee aan banden te leggen, stuur een mailtje naar ikstopwapenhandel@vredesactie.be.
De waarheid heeft ook haar rechten. Alle feiten in de video zijn correct. Vlaamse wapens komen al jaren terecht in allerlei conflictgebieden zonder veel controle. We zouden graag willen dat het om fake news gaat.
Deze actie komt niet uit de lucht vallen. Al jaren wordt er gehamerd op de noodzaak om het eindgebruik van de Vlaamse wapens beter te controleren. In 2011 publiceerde het Vlaams Vredesinstituut een uitgebreid rapport “Van Vlaamse Makelij” dat gedetailleerd documenteerde waar de Vlaamse wapentechnologie zo al terecht komt. Het Vredesinstuut is sindsdien in tal van adviezen op dezelfde nagel blijven kloppen. Ook in het Vlaams Parlement worden al jaren dezelfde kritische bemerkingen gemaakt over de partijgrenzen heen. In september 2020 zei CD&V parlementslid Orry de Wauwer nog dat het een “zeer problematisch punt is als we niet kunnen achterhalen in welke handen bepaalde goederen kunnen vallen”. Ook vanuit het middenveld, de activisten en de media klinkt er al jaren kritiek.
In al die tijd hielden de verschillende Vlaamse regeringen zich Oost-Indisch doof. Het niet-gecontroleerde eindgebruik blijft al jaren hangen op een zeer hoog niveau, zonder dat de Vlaamse regering stappen onderneemt om het probleem tegen te gaan.
Met deze video maken we duidelijk wat de feitelijke gevolgen zijn van dit beleid. Zoals Geert Bourgeois zelf al aangaf in 2015: de Vlaamse wapenhandel kost mensenlevens.
Laat dit een warme oproep aan minister-president zijn om het beter te doen dan zijn voorgangers en dé achilleshiel van het Vlaams wapenexportbeleid aan te pakken. Jambon, tijd om openheid te bieden over de Vlaamse wapenbusiness.
De waarheid heeft haar rechten. Daarom vindt u hieronder alle bronvermeldingen naar de feiten die in de speech aan bod komen.
Beste excellenties en captains of industry,
Het mag duidelijk zijn. Technologie is een van Vlaanderens succesvolle exportproducten. Met name onze defensietechnologie is ronduit baanbrekend.
De Vlaamse defensie-industrie levert elke dag innovatieve, hoogwaardige producten die de moeilijkste operationele omstandigheden aankunnen.
Volgende week krijgen we op de IDEX handelsbeurs in Abu Dhabi de kans om onze cutting-edge technologie voor het oog van de defensiewereld in de kijker te zetten.
Economisch een erg belangrijk moment, maar ook een kwestie van onze veiligheid.
De strijd tegen gewelddadig extremisme is een gevecht dat we enkel kunnen winnen door internationaal samen te werken. Wij vormen met onze innovatieve technologie een cruciale schakel in het oplossen van de veiligheidsvraagstukken waar de wereld vandaag voor staat.
Neem nu de technologie van ScioTeq, die de zeemacht van de Verenigde Arabische Emiraten helpt in het beveiligen van de kust van Jemen.
Of het partnerschap van Vlaanderens defensie-industrie met het Europese A400M programma. Een mooi staaltje Europese samenwerking mét beloftevolle exportmogelijkheden naar landen als Turkije. Op dit moment zet de Turkse luchtmacht die vliegtuigen al succesvol in in uiterst moeilijke omstandigheden in Libië en Azerbeidzjan.
Ook de Saudische Eurofighter Typhoons vliegen een veilig traject dankzij Vlaamse radarapparatuur van Advionics. Deze gevechtsvliegtuigen zijn van wezenlijk belang in de strijd tegen gewelddadig extremisme in Jemen.
Zo zorgen wij, vanuit Vlaanderen, mee voor een veiligere wereld.
Tot slot, maar zeker niet onbelangrijk willen we onze erkenning uitdrukken voor de uitstekende industriële en politieke samenwerking met het gastland van deze defensiebeurs, de Verenigde Arabische Emiraten. Onze gewaardeerde en loyale bondgenoot in de strijd tegen het terrorisme.
Geachte excellenties, collega’s, onze trots, onze technologie, onze defensie-industrie draagt elke dag bij aan de veiligheid van morgen. Wij zijn open voor business!