Actie werkt.
Begin dit jaar voerden vredesactivisten nog actie op het dak van wapenproducent Advionics voor een wapenembargo op Saudi-Arabië. De Vlaamse regering stelt nu een decreetwijziging voor dat een Vlaams wapenembargo wettelijk mogelijk maakt. Dat is goed nieuws. Vlaanderen kan nu zelf stappen nemen om landen onder embargo te plaatsen, ook als de politieke wil op Europees of internationaal niveau daarvoor ontbreekt. Toch blijft verdere druk nodig. De Vlaamse exportwetgeving vertoont nog steeds ernstige gebreken.
De beslissing van de regering Bourgeois om Vlaamse embargo’s op te nemen in de wapenwetgeving, komt er na een herzieningstraject van een jaar. De oorlog in Jemen maakte duidelijk dat het Vlaamse wapenhandeldecreet niet voldeed. De Saudi-Arabische gevechtsvliegtuigen bijvoorbeeld, die al meer dan een jaar in Jemen bombarderen, bevatten Vlaamse componenten. Enkele maanden geleden voerden we met ikstopwapenhandel.eu nog actie op het dak van het bedrijf dat deze onderdelen maakt om de Vlaamse betrokkenheid in het conflict in Jemen aan te kaarten. In de daaropvolgende weken stuurden meer dan zeshonderd mensen e-mails naar de Vlaamse parlementsleden met de vraag dringend de gaten in de Vlaamse wapenwetgeving te dichten.
Vredesactie ging praten met de verschillende politieke partijen in het Vlaams parlement. Ook daar waren steeds meer kritische geluiden te horen over het Vlaamse wapenhandelbeleid. Toen zowel oppositiepartijen als meerderheidspartijen zich uitspraken voor een Vlaams wapenembargo op Saudi-Arabië, zei Minister-president Bourgeois niet over de wettelijke middelen te beschikken om Saudi-Arabië onder embargo te zetten.
Onder druk van de vredesbeweging en het parlement, gaat de Vlaamse regering nu overstag. Een Vlaams wapenembargo komt er. Van zodra de herziening van het wapenhandeldecreet wordt goedgekeurd door het parlement, kan de wapenexport naar Saudi-Arabië definitief worden stopgezet.
Wat nog?
Naast de wettelijke verankering van de embargomaatregel, zet de regering nog een aantal stappen naar een strengere regelgeving. Zo maakt de regering werk van de controle op doorvoer en ook van een transparanter beleid.
Vooral de controle op doorvoer was een ernstige lacune in de Vlaamse wetgeving. Wapens die over Vlaams grondgebied vervoerd werden, konden niet gecontroleerd worden. Ook niet als de regering dat zou willen. Stel je voor: indien een vliegtuig, volgeladen met wapens en op weg naar een land in conflict, een tussenstop zou maken op de luchthaven van Oostende, dan was het voor de Vlaamse overheid niet mogelijk om deze trafiek te stoppen. Deze absurditeit wordt nu eindelijk rechtgezet.
Meer dan een doekje voor het bloeden?
De Vlaamse regering boekt dus vooruitgang. Toch blijven fundamentele aspecten buiten schot. De controle op het eindgebruik blijft de achillespees van het Vlaams wapenexportbeleid. Zonder kennis van waar de Vlaamse wapens terecht komen, kan er bezwaarlijk een exportbeleid worden gevoerd. Zo is volgens onderzoek van het Vlaams Vredesinstituut zeventig procent van de uiteindelijke bestemming van de intra-Europese wapenexport ongekend. Vlaamse componenten worden uitgevoerd naar andere EU landen zoals Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, zonder dat we weten waar deze wapens in een later stadium belanden. Nochtans zijn deze Europese landen grote exporteurs naar het Saudi-Arabische regime. De export naar Saudi-Arabië blijft via een ommetje dus een realiteit, ook onder een herwerkt decreet.
Een eerste stap is gezet. De Vlaamse regering kan binnenkort landen onder embargo zetten. Nu komt het eropaan er ook voor te zorgen dat we weten waar de Vlaamse wapens terecht komen. Anders zijn de toekomstige Vlaamse embargo’s niet meer dan een doekje voor het bloeden.