Zowel de Vlaamse als Waalse overheid kondigden een jaar geleden aan geen wapens meer te exporteren naar Turkije. Het jaarrapport wapenhandel 2019 van de Vlaamse overheid lijkt er echter op te wijzen dat de leveringen aan het A400M programma onverminderd doorgaan.
De A400M: Tien procent van de Vlaamse wapenexport
Belgische bedrijven leveren 4,5 procent van de onderdelen van het vliegtuig. Het gaat om vijf Belgische wapenbedrijven. In Vlaanderen zijn dat Asco Industries en Sabca Limburg. Verder gaat het om de Waalse bedrijven Sonaca en Techspace Aero en het Brusselse Sabca. De Belgische bedrijven leveren onderdelen voor het landingsgestel, de vleugels en vliegtuigmotoren.
Kort na de Turkse inval in Noord-Syrië in oktober 2019, kondigde de Vlaamse regering aan geen wapens meer te zullen leveren aan Turkije. Vlaams minister-president Jambon bevroor onmiddellijk vier dual-use dossiers met militair eindgebruik, “tot de situatie in de regio duidelijker wordt”.
De assemblage van de A400M gebeurt in Spanje, maar leveringen van Vlaamse onderdelen gaan eerst via Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Officieel staat de Spaanse defensie-industrie aangeduid als eindgebruiker, maar het antwoord van Bourgeois maakt duidelijk dat het maar om een tussenhalte gaat.
Het A400M-programma staat in voor een substantieel aandeel van de Vlaamse wapenexport. Sinds 2013 exporteerde Vlaanderen voor 86 miljoen euro aan onderdelen voor de A400M. Dat is bijna 10 procent van de totale waarde van de Vlaamse wapenexportvergunningen.
Vlaamse wapentechnologie in oorlogen in Libië en Nagorno-Karabakh
De A400M speelt een belangrijke rol in de Turkse proxy-oorlogen in Libië en Nagorno-Karabakh. Sinds mei dit jaar vonden tientallen vluchten plaats door de Turkse luchtmacht naar Libië. Op basis van data van gespecialiseerde luchtvaartwebsites kunnen we minsten 15 A400M vluchten van Turkije naar Libië identificeren inclusief het vluchtnummer van elk van die vluchten. In juli doken er bovendien beelden op van Syrische rebellen die in de luchthaven van Gaziantep aan boord gingen van een A400M, die kort daarna opsteeg met bestemming Libië.
Ook tussen Turkije en Azerbeidzjan vonden opvallend veel A400M vluchten plaats. Op 24 en 25 september, enkele dagen voor het uitbreken van de gevechten op 27 september, vonden er volgens de Duitse nieuwswebsite Stern zes vluchten van de A400M naar Azerbeidzjan plaats. De datums van die vluchten komen overeen met de datums van de transfer van Syrische rebellen naar Azerbeidzjan waarover wordt bericht in de internationale pers. Ook in de weken daarna vonden er nog minstens twee vluchten plaats.
Tijd voor een herziening van het Vlaams wapenexportbeleid
Het Vlaams wapenhandeldecreet is duidelijk. Een vergunning voor de export van defensie-gerelateerd materiaal wordt geweigerd als dat strijdig is met “de internationale verplichtingen van België en de verbintenis om wapenembargo's van de VN, de EU en de OVSE te doen naleven”.
Het is duidelijk dat de levering van onderdelen voor de Turkse A400M’s strijdig is met die verbintenissen. De Turkse luchtmacht is de afgelopen maanden buitengewoon actief geweest in het bevoorraden van militair materiaal en gewapende strijders van zowel het conflict in Libië als dat in Nagorno-Karabakh. In beide conflicten heeft dat geleid tot een drastischeescalatie van de gewelddadigheden. Dat hiervoor Vlaamse technologie wordt gebruikt toont de gaten in het Vlaams wapenexportbeleid.
Niet alleen rapporteerde de Vlaamse overheid nooit dat het eindgebruik van de Vlaamse wapentechnologie de Turkse luchtmacht was, deze onderdelen werden bovendien geleverd via algemene vergunningen. Die vergunningen versoepelen de controle en ondergraven een grondige controle op het eindgebruik van Vlaamse wapens. Wapenbedrijven kunnen hierdoor gemakkelijker onderdelen leveren aan gecertificeerde bedrijven binnen de Europese Unie. Er vindt geen case-by-case beoordeling plaats van de criteria en rapportering gebeurt enkel achteraf. De Vlaamse overheid ondermijnt hierdoor haar eigen wapenexportbeleid. De gevolgen zijn zichtbaar in de conflicten Libië en Nagorno-Karabakh.
Lees meer in ons persdossier hier.
Sponsored by the Rosa-Luxemburg-Stiftung with funds of the Federal Ministry for Economic Cooperation and Development of the Federal Republic of Germany. This publication or parts of it can be used by others for free as long as they provide a proper reference to the original publication.
